AFFETMEK
Aziz Kardeşlerim!
Okuduğum âyet-i kerimede Rabbimiz şöyle buyuruyor:
“Sen af yolunu tut, iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir!”1
Okuduğum hadis-i şerifte ise Efendimiz (s.a.s) şöyle
buyuruyor: “…Allah, affeden bir kulun ancak şerefini
artırır…”2
Aziz Müminler!
Geliniz, Mekke’nin fethinin ardından yaşanan şu
hadiseye hep birlikte kulak verelim! Resûlullah (s.a.s),
Mekke’yi fethettiğinde Mescid-i Haram’a gider. Kâbe’yi tavaf
edip iki rek’at namaz kılar. Bu arada bütün Mekke halkı
Kâbe’nin etrafında toplanmış, endişe ve korkuyla Efendimizin
kendilerine ne tür bir muamelede bulunacağını beklemektedir.
Evet Mekkeliler, Peygamberimize İslâm’a davetin ilk
gününden itibaren her türlü eziyeti yapmışlardı. Üstelik canına
ve malına da kastetmişlerdi. Şimdi ise Mekkelilerin hayatı
Efendimizin iki dudağı arasındaydı. Herkes ondan geçmişin
hesabını soracağını ve intikam alacağını beklerken, Rahmet
Elçisi kalabalıklara doğru yönelerek: “Tıpkı Yusuf
Peygamber gibi ben de ‘Bugün size kınama yok. Allah sizi
bağışlasın. O, merhametlilerin en merhametlisidir.’
diyorum. Gidebilirsiniz, hepiniz serbestsiniz” buyurdu ve
affetmenin en güzel örneğini gösterdi.3 Kötülüğe iyilikle
karşılık verdi. Nefret sevgiye, küfür imana dönüştü, dostdüşman
farkı silinip yok oldu, iman kardeşliği gerçekleşti.
Kardeşlerim!
Affetmek, kini, intikamı ve nefreti silmektir. Affetmek,
düşmanlık ve intikamdan vazgeçmektir. Affetmek, kalbimizi
öfke ve husumetten temizlemektir. Affetmek, yüreğimizi
kaplayan ve kuşatan ağır yükleri hafifletmektir. Suç ve
hataları bağışlamak belki onları ortadan kaldırmaz; ancak öfke
ve husumeti ortadan kaldırır. Kusur ve kabahatleri affetmek
belki onları unutturmaz; ama nefret ve intikamın izini siler.
Affetmek, sağlıklı bir iletişim ortamı sağlar; insanı güçlü ve
saygın kılar.
Affetmek aslında intikam arzusunu yatıştırdığı için
adalete ve meşru bir cezaya imkân tanır. Öfke ve husumeti
insanlardan uzaklaştırarak haksız ve adaletsiz cezalara engel
olur. İnsanları affetmek aslında ne hataları görmezden gelmek
ve kabullenmek ne de gururunu ayaklar altına almaktır.
Hataları affetmek suretiyle insan esasen kötülüğe kötülük,
öfkeye öfke, kine kin eklemeyi reddeder. Öfkelerinin esiri
olmuş kişileri bir de kin ve nefretin ateşiyle yakmak istemez.
Kardeşlerim!
Peygamber Efendimiz (s.a.s)’in, Taiflileri İslâm’a davet
ederken yaşadıklarını şöyle bir hatırlayalım. Taifliler,
Efendimizle alay etmişler, ona hakarette bulunmuşlar, hatta
taşlayarak onu yaralamışlardı. Ellerinden kurtulduğu zaman
mübarek ayaklarından kanlar akıyordu. Bu haldeyken bile
Rahmet Peygamberi’nin dudaklarından Taifliler için şu dua
cümleleri dökülmüştü: “Allah’ım! Kavmimi bağışla, çünkü
onlar bilmiyorlar.”4
Kıymetli Kardeşlerim!
Müminler birbirlerine karşı şefkat ve merhamet sahibidir.
Affedici, bağışlayıcı ve hoşgörülüdür. Müminin, bir başka
mümini affı, esasen bağışlamayı çok seven Rabbimizin
ahlakıyla ahlaklanmanın bir gereğidir. Kur’an-ı Kerim’de,
“Bir kötülüğün karşılığı, onun gibi bir kötülüktür (ona
denk bir cezadır). Ama kim affeder ve arayı düzeltirse,
onun mükâfatı Allah’a aittir.”5 buyrulmuştur. Allah
“Afüv” ismiyle kusurları siler, “Settâr” ismiyle hataları örter,
“Ğafûr” ismiyle günahları affeder. Unutmayalım ki O'nun
bağışlaması bol, mağfireti nihayetsizdir.6
Mümini affetme erdemine götüren biricik yol, kalbinde
kin ve intikam duyguları barındırmamaktır. Çünkü
düşmanlık ve intikamın olmadığı yerde sevgi ve kardeşlik
hakim olacak, zamanla yıpranan ilişkiler af ile yeniden tamir
edilecektir. Efendimiz (s.a.s) bu yüzden, “Ey Allah’ın
kulları! Kardeş olun!” çağrısıyla müminleri kin ve intikam
ateşinden uzak durmaya davet etmiştir.7 Allah’ın hiç
sevmediği insanın, husumette sınır tanımayan ve alabildiğine
kindar kimse olduğunu hatırlatmıştır.8 “Husumeti
sürdürmen sana günah olarak yeter.”9 ikazında
bulunmuştur. Bizzat kendi adına intikam almaktan uzak
durarak da müminlere örnek olmuştur.
Değerli Kardeşlerim!
Mümin, bir haksızlığa uğradığında ya hukuk yoluyla
suça denk bir ceza ister yahut affetme yolunu seçer.10
Rasûlullah’ın tavsiyesi bu yöndedir.11 Suça mukabil denk bir
ceza vermek adalettir ancak Kur’an, daha üstün bir çıkış
yolunu da ısrarla önerir: Affederek cezadan vazgeçmek.12
İşte bu nokta, affetme erdeminin adalet talebini geçtiği
yerdir. Zira cezalandırmaktan vazgeçmek, adaleti de aşan bir
erdemdir. Affetmek bu yüzden zor ve fakat yapılmaya değer
bir davranıştır.13 Bu sebeple affetmek, “takva” ya en yakın
tutumdur.14
Aziz Kardeşlerim!
Ne kadar manidardır ki “bağışlamak” kelimesi dilimizde
“affetmek” anlamına geldiği gibi, “karşılık gözetmeden
vermek” anlamına da gelir. “Bağışlamak”, bir bakıma
“bağışta bulunmak” tır. Affetmek suretiyle insan aslında
gönül dünyasını kin, nefret ve düşmanlık duygularından
arındırdığı için kendisine; cezalandırmaktan vazgeçtiği için
suçluya; ve nihayet intikam peşinde koşmayıp huzursuzluğa
sebebiyet vermediği için de topluma “bağışta bulunmuş”
gibidir.
Ne mutlu affederek bağışta bulunanlara!
Ne mutlu bağışlayarak affın yolunu tutanlara!
1 Araf, 7/199.
2 Müslim, Birr ve sıla, 69.
3 İbn-i Hişâm, es-Sîre, II, 412.
4 Buhârî, Ehâdîsü’l-enbiyâ, 54.
5 Şûrâ, 42/40.
6 Bakara, 2/192.
7 Buhârî, Edeb, 57.
8 Buhârî, Ahkâm, 34.
9 Tirmizî, Birr ve sıla, 58.
10 Tirmizî, Diyât, 13.
11 Nesâî, Kasâme, 6-7.
12 Nahl, 16/126.
13 Şûrâ, 42/43.
14 Bakara, 2/237.
Hazırlayan: Diyanet İşleri Başkanlığı
