Bu hafta sonu İskilipli Atıf Hoca, Bülent Ecevit, Nazım Hikmet, Necip Fazıl Kısakürek gibi nice şahsiyetlerin yattığı ve idam edildiği Ankara- Ulucanlar Cezaevi Müzesini gezdiğimde içim kan ağladı... Ulucanlar Cezaevi’nin yapılış tarihi, cumhuriyetin ilk yıllarına dayanıyor. 1925 yılında inşa edilen cezaevinin geçmişi, Türk siyasi hayatından kesitler sunuyor adeta…

Cezaevi Müzesi; Ulucanlar’ ın tarihindeki hemen hemen her dönemi anlatacak materyallerle tamamlandı. Düzenlemesi titizlikle yapılan koğuşlarda demir ranza ve dolaplar, tahta masa ve sandalyeler, eski bir soba ve pek çok eşya dikkat çekiyor. Koğuşlardaki görsel zenginlik balmumu heykellerle tamamlanıyor. Bir mahkum sazın tellerine vuruyor, bir türkü duyar gibi oluyorsunuz. Bir mahkum efkarla yudumluyor çayını, bir başkası yatağına uzanmış özgürlüğün hayalini kuruyor sanki. Titiz bir araştırma ile elde edilen tüm bu eşyalar, balmumu heykellerin yarattığı etki ile birleşince koğuşlar, eski Türk filmlerindeki hapishane görüntülerini andırıyor sanki.

Cezaevi Müzesi girişinde 12 Eylül öncesi ziyaret ettiğim bir arkadaşımı ziyaret eder gibi heyecan duydum. Ondan sonra 1957 yılında tanınmış politikacılarımızdan Sayın Osman Bölükbaşı için yapılmış Ankara manzaralı Hilton adı verilen 9. ve 10. Koğuş en dikkat çeken bölümlerden birisi bu bölümde Osman Bölükbaşı, Necip Fazıl Kısakürek, Bülent Ecevit ve Metin Toker gibi siyasi mahkumlarda yatmış. Hele çok sevdiğim Osman Yüksel Serdengeçti abinin ismini ve idamına üzüldüğüm Binbaşı Fethi Gürcan’ ın ismini görünce üzülmedim dersem yalan söylemiş olurum.

Daha sonra müşahade odalarını gezmek için direncimi toparladım ve olanca metanetimle gezmeye başladım. Bu bölümde aldırma gönül aldırma, buda gelir buda geçer gibi türkü ve “gardiyan… gardiyan” diye bağıran mahkumların sesleri içimi tir tir titretti.

Daha sonra 4. koğuş 5. koğuş 6. koğuş ve 7. koğuşu derinlere dalarak gezmeye başladım. Bir mahkûmun “ gülüşüne bin kurşun sıksa da ölüm unutma ki umuda kurşun işlemez be gülüm” duvar yazısı beni adeta çılgına çevirdi.

Tanınmış mahkûmların cezaevi süreçleri ile ilgili fotoğraflarının yer aldığı avluda, bazı adli suçlulara ait Ulucanlar Cezaevi’nde çekilmiş eski fotoğraflar ve fotoğraflara ait bilgiler de bulunuyor. Bu cezaevinde yatan en yaşlı mahkûmun doğum tarihi 1885. İdam edilenlerin en genci ise Giresun Şebinkarahisarlı Erdal Eren( 1964-1980) aynı gün idam edilen 4 kişiden birisi İskilipli Atıf Hoca diğeri de Babaeski Müftüsü Ali Rıza Hoca(1926) bunları takiben eski Ankara Valisi Abdülkadir Bey de 1926 yılı Eylül ayında idam edilmiş. Doktor Nazım Bey, Hilmi Bey, Cevat Rıfat Atilhan, Nazım Hikmet, Hüseyin Cahit Yalçın ve Yılmaz Güney diğer ünlü cezaevi yatanlarından. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ ın isimleri Mustafa Pehlivan oğluna nazire yaparcasına yan yana duruyor. Duvardaki gazetelerde yazan 1961 yılında 3 kişi idam ediliyor, Bayar’ ın idamı isteniyor, bir sağdan bir soldan idam edildi. Ve 1962 yılında 258 siyasi mahkûm tahliye edildi gibi yazılar bana 1900’ lü yıllardan bu güne kadar Türk siyasi hayatında hiçbir şeyin değişmediğini anlattı. Bu günlerde 2004 yılında kaldırılmış olan idamı konuşmasak da suçlama, tutuklama, siyasi mahkûm gibi sözleri basınımızda sıkça görüyoruz.

En son çıkışa yakın görüş yerlerini izledikten sonra idam sehpasına şöyle bir bakıp kendimi kanserliler koğuşundan dışarı atarcasına dışarı attım. Daha sonra bir sevda uğruna İsmet Paşa semtinde hayatını gariplikle tüketmiş olan Kamil amcanın oturduğu çay ocağını ziyaret ederek Hacı Bayram Camiin de günün yorgunluğunu atmaya çalıştım.

Ali Zafer TOPŞİR

NOT: Sitemizde yayınlanan köşe yazılarından yazarların kendileri ve yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşleridir. Yorumu ekleyen kişi kimliğini gizlemesi durumunda yapılan yorumlar onaylanmamaktadır. Köşe yazılarından ve yazılan yorumlardan Çavuşlu  Haber hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.